Hiztegia
e
edarki
edozetaráko
edúr-ur
egin
égon
egunalbáko
eguzki
ekúlondo
elizante
émen
enbidixa
éngrudo
enségida
épa!
epidemia
eráñuntxo
érdera
erdizpurdi
erkínddu
érloju
erostéille
erraméru
errébeska
errége
errekako txinbo
erreme
errendu
erréspetau
erréus
erriko taberna
erroméixa
errotári
-esa
eségi
eskarola
eskillára
eskóla-máixu
eskú-bonba
eskú-páiñolo, -u
eskú-zipillu
esne-sala
espígau
éstalpe
estímau
estudíante
etorpíde
etxé-bíttarte
etxeurren
éule
eún-píeza
euskáldun
euzki-gorde
ezebezítos
ezíbako
ezkil
ezpada
ezta baida
edarki
edozetaráko
edúr-ur
egin
égon
egunalbáko
eguzki
ekúlondo
elizante
émen
enbidixa
éngrudo
enségida
épa!
epidemia
eráñuntxo
érdera
erdizpurdi
erkínddu
érloju
erostéille
erraméru
errébeska
errége
errekako txinbo
erreme
errendu
erréspetau
erréus
erriko taberna
erroméixa
errotári
-esa
eségi
eskarola
eskillára
eskóla-máixu
eskú-bonba
eskú-páiñolo, -u
eskú-zipillu
esne-sala
espígau
éstalpe
estímau
estudíante
etorpíde
etxé-bíttarte
etxeurren
éule
eún-píeza
euskáldun
euzki-gorde
ezebezítos
ezíbako
ezkil
ezpada
ezta baida
émen. AMEN. 1. emen. (a). adberbioa. AMEN. Aquí. 2. emen. (c). AMEN. Honetan. Emen basuan ezta sekula perretikuik egoten.
Emen basuan ezta sekula perretxikuik egoten./ Emen etxian eztou sekula txakurrik euki
émendai, émendaixa. (d). izena. Antzinako emakumeen buruko zapia. Orduko emakumiak emuteben nik oiñ daukaten beste urte berrogetamar urtekin bai, gitxiaokin. Gero agiñik pez, buruko emendaixa jantzitta, erropa luze-luze gona aundi batzuk, beste... txanbria esate jakon, beste amantal aundi bat. Mertz.
eméndau. AMENDAU. 1. eméndau. (a). du aditza. AMÉNDAU. Itzali. Apagar. Argixa emendau oera joan aurretik. Sin. atxingi, atzeiñ (Ang.), itxungi (Lein.), amatau (Eib.) Ik. itzáli. 2. emendau. (d). da aditza. Amaitu. Dana sorgiña zan orduan. Personak zien, tontolapiko pilla bat. Da gero pistolia jarri zanian dana ziero amendau. Mertz.
emendíkalde, emendíkaldia. (b). izena. Hemengo aldea, hemendiko aldea. La parte de aquí. Errekian emendikaldia guria da ta andikaldia zuena. Ant. andíkalde.
émon. aditza. EMUN. EMUN ere bai, eta agian gehiago. 1. emon. (a). du aditza. EMUN. Dar. Emoidazu milla pezeta.
2. emon. (a). du aditza. EMUN. Parecer. Bizar orrekin fraillia emoten dozu.
Ik. gazteémon, zarrémon. ederki emon be. (c). esapidea. Itxura txarra da. Ederki emon be abadiak sala fiestasian./ Ederki emon be gu lakuak operan.
3. emon. (b). du aditza. EMUN. Ceder, aflojarse la ropa. Prakak estu samarrak erosi, emun eitten dabe ta.
4. emon. (b). dio aditza. Con dativo, aficionarse, dedicarse. Bakarrik geldittu zanian eranai emon zotsan./ Aspadixan deportiai emunda dago.
5. emon. (c). dio aditza. EMUN. Con dativo, encender, poner en marcha, abrir... Emoixozu argixai./ Gero urai emon./ Motorrai emondakuan uzkarka asten da. Ant. kendu. 6. emon. (b). dio aditza. EMUN. NORIrekin, ekin. Con dativo, empezar a Ama ikusi zebanian negarrai emon zotsan./ Polizia segika asi jakunian iesai emon gontsan.
7. emon, emun. (b). du aditza. ZERK emon: eguraldi txarra hasi. Con ergativo, empezar a llover, nevar... Gero edurrak emon juan da ezin izan giñuztan txabolatik urten iru egunian.
8. emon, emun. (b). da-du aditza. Con prolativo (NORTZAT), dar por, considerar. Aurtengo sagarrak galdutzat emon bia die./ Ezin dou edozer gauza ontzat emon.
9. emon. (c). da-dio-du aditza. Igaro. Pasar un tiempo. Iru urte emon nittuan liburua eitten./ Makiña bat denpora emundakua da peskan. 10. emon, emun. aditza. Larrua emon. Zer, andriak eztosk emoten ala?/ Borondate oneko neskia i dok, dana emoteko daukan ortaikua. emoten dabena, . izena. "Emakume erraz" zentzuan erabili izan da eta baita "puta" adierazteko ere. Emoten-dabena dala esaten dabe gaizki gura detsenak. (Etxba Eib). Ik. narrúa emon, eskátu.
10. emon, emun. aditza. Larrua emon. Zer, andriak eztosk emoten ala?/ Borondate oneko neskia i dok, dana emoteko daukan ortaikua. emoten dabena, . izena. "Emakume erraz" zentzuan erabili izan da eta baita "puta" adierazteko ere. Emoten-dabena dala esaten dabe gaizki gura detsenak. (Etxba Eib). Ik. narrúa emon, eskátu.
emonála. EMUNALA. Emunala entzuten da gehiago. 1. emonála. (c). adberbioa. EMUNÁLA, EMONALÁN, EMUNALÁN. Eman ahala guztian. Dando a tope. Gaur primeran saldu die sagarrak. Goiz guztia emunalan jardun dot./ Gaur primeran saldu die sagarrak. Goiz guztia emunalan jardun dot emonala guztían. (b). A tope . Kotxian emunala guztian etorri giñan, baiña ala ta be berandu. Ik. egiñala. 2. emonála. (c). adberbioa. A medida que se da. Nik emonala arek kolokau eitte zittuan bere tokixan./ Amak, nik emunala, bankuan sartze zeban dirua.
Ik. egiñala.
emonáldi, emonaldíxa. (c). izena. EMUNALDI. Norbaitek edo zerbaitek gauza bat ematen edo produzitzen duen aldia edo denbora. Tomate-saill orrek emonaldixa emon dau oingoz,/ Ura kendu zeben, txorrua zabalik geunkan, da urrengo emonaldixan etxia inundau jakun./ Arrezkero beste bi emonaldi ein dittu arek baso arek. Mertz.
emotéille, emoteillía. (c). izena. EMUTEILLE. Emalea. Dador Zittal famia dauka baiña emoteille txarra ezta./ Piku-arbola ori emoteille demasa da.
-enán be. (c). juntagailua. Baldin ba... ere, badaezpada ere, partizipioari erantsirik. Gaur lotutako garixa mutxurtu ein biako da, lanbrua egiñenan be./ Norbaitt etorrienan be beti eukitzen dot patxar botillia.