Hiztegia
ba
baillára
bákar
baldáu
báltsio
bánkulu
baresáre
barrábas bedar
barri
barrúko góna
basárrittar
baso-sagu
baten baten
baztar-naástaille
bedarréta
begiko betule
beiésne
bekotz
beláun
béltzuna, -e
béngantza
berándu
berbátsu
bérdura-pláza
berinkatu
bersó-pápel
bestékalde
betóndo
biáko
bíbote
bies
bikoitz
bínagre
biribilkóte
bisítta
bixar
bizíleku
bízkaittar
bobilis-bobilis
bólo
bórraja lóra
bótaka
Braulio
brónkixo
búlda
burdi-luze
burkáma
burtápa
burúariñ
burúko zóro
buztanbikotx
baillára
bákar
baldáu
báltsio
bánkulu
baresáre
barrábas bedar
barri
barrúko góna
basárrittar
baso-sagu
baten baten
baztar-naástaille
bedarréta
begiko betule
beiésne
bekotz
beláun
béltzuna, -e
béngantza
berándu
berbátsu
bérdura-pláza
berinkatu
bersó-pápel
bestékalde
betóndo
biáko
bíbote
bies
bikoitz
bínagre
biribilkóte
bisítta
bixar
bizíleku
bízkaittar
bobilis-bobilis
bólo
bórraja lóra
bótaka
Braulio
brónkixo
búlda
burdi-luze
burkáma
burtápa
burúariñ
burúko zóro
buztanbikotx
biribilkóte, biribilkotía. (c). adjektiboa. BOROBILKOTE. Biribil samarra. Jardiñian jarri daben arrizar biribilkote aura ze dok, lurrai eusteko ala monumentua?/ Patata klase batzuk luzangak izaten die eta beste batzuk biribilkotiak.
biribil-trintxa, biribil-trintxia. (a). izena. Gubia. Onek biribil-trintxak. Erderaz gubias die onek. Muebliei goixan moldura bat ipintzen baatzue, akabatzeko, zela general biribilla eukitzen daben, onekin akabau biozu. Martin.
Sin. gubi. Ik. trintxa.
bíriki, bírikixak. (d). izena. Pulmoikia, parte horretako haragia. Los pulmones y similares, que se utilizan bien para hacer tripotxas, longaniza, etc., o bien para dar a los perros. Txorixuak itte zittuan urdaixa ta txarrixan okeliakin da lukainkak barruko zerakin, birikixekin. Klem.
Ik. bíri.
birínddu. (d). da aditza. Birin bihurtu.
trípetatik birínddu. (d). esapidea. Beherakoa harrapatu. Goizeko iruntza, zeroi, tripetatik birinddu ero, ganaua ezta gogortzen. Enr.
bíriñ, biríña. (c). adjektiboa. Viscoso, -a. Jarabe orrek iguiña emuten dost, biriñ-biriña da ta./ Ostrak pe biriñak izaten die.
bírittako, bírittakua. (d). izena. BIRIXETAKO. Biriketako gaitza, tuberkulosia. Sin. birigatx (Eib.)
birjiña, birjiña. (c). adjektiboa. Birjinitatea gordetzen duena. Oinddio birjiña ei dao.
Mugatuko forman ez da entzun ohi. Ik. amábirjiña, neska-lóra.
birlorátu. (c). da aditza. Bigarrenez loratu landareak, bere benetako sasoitik at. Reflorecer. Etxosteko keixa arbolia birloratu ein zuan joan dan udazkenian.
Pertsona bategatik ere esan daiteke adinean aurrera doalarik gaztealdi berri baten sartzen bada. Nobixua topau dabenetik birloratu ein dda. Juanita.
birola, birolia. (d). izena. (Eibar) "Arandela, suplemento (armería). Errobera oni birolia lokatu jako.
birraldátu. (c). du aditza. Birlandatu. Landarea mintegitik atera eta ortuan landatu. Trasplantar. Tomate-azixa semillaran ereitten da eta sasoia aillegautakuan ortuan birraldatu biar izaten da./ Landarak sasoiz birraldatu bia die, etxakue aundigi eitten laga biar.
Sin. aldatu.
bírrin, birríña. (d). adjektiboa. Triturado, -a. Arta-birriñ puxkat emuixozu txalai./ Baba-birriña be emon izan jakuen ganauei. Aleei buruz. Konposizioan, batez ere. Etim.: bir+irin, ziurrenik.
Ik. artábirrin, zai-bírriñ. bírrin-bírrin eiñ. (d). Birrindu. Zapatillak birrin-birrin eindda ekarri zittuan.
birrínd(d)u. (d). du aditza. Xehe-xehe egin. Hacer polvo una cosa, romper, triturar. Perurenak marka guztiak birrinduittu./ Kotxia arrapau zosten da jota birrinduta agertu da./ Arto-zorrua eruan birrintzera.
birzái, birzáixa. (c). izena. Salvado menudo. Eralgi eitten danian lelengo fiñena juten da, da gelditzen da zaixa gaiñian; berriz bigarren baiakin, bae latzauakin eralgittakuan, birzaixa apartatze jako. Don.
Sin. zai-bírriñ.
bisábuelo, -a, bisábuelua, -ia. (c). izena. Bisabuelo, -a. Adinekoek mugagabean gehiago. Nere bisabuelok pe bai, nere bisabuelok pe asko ekixen. Hil./ Danak ezagutu ziñuzen? Nik pai: aittajauna, bisabuelo, bisabuela, aittajauna, amandria. Hil. Hilarik amandria-bisabuela eta aittajauna-bisabuelo ere esan digu: Nere amandria-bisabuela zan Larrañaa Andiko alabia./ Nere aittajauna-bisabuelo ezkondu zan ogetairu urtekin.
Donatok bigarren aittajaun darabil zentzu honetan. Bazan gure auzuan zar bat, Mari Teren bigarren aittajauna, aittajaunan aitta. Ez dut beste inoiz entzun. Ik. ámandre, ámandria.
bisagra, bísagria. (a). izena. ARRA. Bisagra. BISAGRA ARRA eta EMEA dira; markoan jartzen dena arra eta mugitu behar den elementuan jartzen dena emea. Bisagran be eskatzen da ferreterixara juandakuan: apurtu ein jatak bat, pieza bat igual. Zein apurtu jak, arra o emia? Don.