Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
-aga
aáztu
abarka-galtza
abémaria
abíxau
adári
adárzabal
afari
agiñéko miñ
agún
aidézko buélta
Aingeruzar
aitta-mosu
Aitzian jaiotakuak aitzian nai
áixkora-bégi
aize-zúlo
akábatzaille
akostunbrau
álanbre
albista
aldats
aldrebeskeríxa
Algódonera
alkóndara
alpérra izan
amabíko-áundi
ama puntáko
ámen
amoríxo
anaiérdi
andérotza
anezka-etxe
ánjelus
ankámiñ
ansuategi bedar
ántz
aokára
apáldu
ápelo
apreetero
ar
aramaittako
arátuste lóra
arbola-perretxiko
ardiérren
area
árgi
argízai-tánta
arka
arlóte
árnika bédar
árra
arrakalada
arrantxéro
arrasto
arráza
arrézkero
arrímu
arroskara
artakutxa
artatxóri
árto
artz
asétu
áspa
astápotro
astoéme
astúa átzeraka baiño térkuaua izan
áte
atetxákur
atxbítarte égoe
atzbizar
átzeruzka
aundiguráko
aurrebero
áusi
autségun
áxaxa
azátz
ázkar
azpíjan
Ázula
bagill
bajáda
bakóitza
balío izan
banátu
barbantzu
barkátu
barregúra
bárriz
basakatu
basoerdi bat jo
basúrda
bázkai
bedar errailla
beéko su
begirátu
Béizu
belárriko miñán bédar
belozidáde
béndian
berákatz
bérba eiñ
berdéxka
berendixa
berótu
besarte
betekára
bezéro
biarréko
biderátu
bigunkerixa
billotx-adári
birbikiñ
birraldátu
bíur
bizibíde
bizixa
blásta!
bolátoki
bordau
bostéun
bragáu
bríst eiñ
buérda
burdi-burpill
burdiña-salda
burpil-zorrotz
búrtol
buruirítzi
bústi
buztingórri
danbatéko
dardáizu, -o
déittu
denunzíau
desezaun
despístau
diábru
diplomátiko
dispárau
Donostía
drau
dúnba
ebali
ederráldi
edúr-bóla
egaletako zulo
egitteko txokolate
egostura
egur-zan
eju-ejuka
eldúleku
elórrarantza
emezortzi
endemas
enpaiñuz
entiérru -o
épel
érako
erbásanta
erdibíttu
erei
erlátegi
ernári
érpill
errazoi
errédittu
errégu
errekondo
errementáritza
erréparto, -u
erretírau
errezil sagar
errobéro
errópaje
érruki
esámiñ
éskaillu, -o
eskax
éskiña
eskribídu
eskúlan
eskusóka
esné-arro(n)ka
espálda
esplíkau
este-áundi
estrapelísta
eta
etxáflero
etxe-kakatsu
etzan
éun
euri-arrara
éuskerazko dántza
ezaugárri
ézer
ezízen
ezkonsári
ezpáta
ézten
fáltso, -u
fátu
fijo
flámenka
fraille-berbeta
Frantzía Euskál
fúbol
fusturi
gabon-éske
gáiñera
gaizkittu
galda-burdiña
galípot
ganau-soka
ganórabako
garbántzu
garí-ébaitze
garlopa
garróte
gáubela
gaztaimámiñ
gaztekeríxa
géldi
gertáu
gibélurdiñ
gíro
gizen-fáltsu
gobérnante
goibel
goldátu
gonazále
gordáillu
gorriñ-egualdi
gosétu
gramilla
gubi
gustáu
ibilláldi
idolika
igárri
iguinddu
ikastáille
ikúrriñ
il-draun
illentxa
il-píxu
indarrétxe
inguletadora
íntxaur
-iñéro
io
ipurdíko
ipurtokértu
iráun
íriñ
irúdi
irutxikíko bótilla
ítto
itxe
itxúrabarik
itzulikaldera
ixípula
ixúrtu
izéntau
izpíttu
jabóndu
jakíntsu
janóntzi
játor
jazman
Jesusén Bíotz
joán dan
jórra
juanikóte
justútu
kaiñabéra-sáill
kakaíñan
kakáume
kalbóso
kale-txákur
kamioe, -i
kángrena
kanpókalde
kántzer
kaporal
karákter
kareauts
karlistói
karraztarro
kartonérixa
kaskára-bátze
kastataráko
katanárru
katon
kaxk
kejóso, -a
kilikilitsu
kintáda
kirikíxo
kizkúrtu
kobardétu
koipétu
koláda
komante
konbéstante
koniflóra
konprómiso
kontrabísta
kontulári
kórba
korríente
koskábillo bédar
kóta
kriaútza
kuartonérixa
kukuka ibili
kunplídu
kurutzai
lábaiña
labore-úrte
laiñeza
láko
lánga
lanzúrda
laratz
larre motxian azittakua izan
lástazao
láuko
léen
leká-pátata
lepámotz
lera-zapata
Lezárrisoro
limari
lior-lában
litxatu
llána
lokámux
lorabotatzaille
lotsábako
lubera
lur-auts
lurtári
maáts-bátze
maikára
maittásun
máketo
malapartáu
mamarro
mangáu
mántxa
marikoi
markí-mádari
martinetero
mastíkau
mátxet
maxkar
mekáuben!
méndi
menpeko
merketári
mezia (edo errosaixua) esan
Miláitos
minéral
míra eiñ
mittei
modútu
moldiatzaille
móro
mostu
motxárda
múgarri
murríztu
mutilgázte
mútxo
nagíttu
napar-jénte
narrúta
Nebereta
negu-mútil
nerbióso, -a
néure
nóiznai
norbéra
nun ero nundik
obéto
ode-tóntor
odól-juan
ógi
ogí-zati
óilloki
oinguan
óittu
okéla
ola
óluts
ondóez
oneratu
oostu
ordáinddu
orduraiño
orko izena
orren baten
órtik
oskarbittu
ostéra
óta
otsáill
ótzan
paatxa
Pagobedeinkatu
palángana
panpana jo
papuztu
parézer
párte
pasára
Paskúa Udaberríko
patérnoster
páxa
pélota
perdígoi
perretxíku, -o
petenáda
pika -jungura
pikúluze
pinplau
piñu-koko
pipi
pitxí lora
plania pasau
plé éindda
póltsa
pórru
pótaje
potróso
praille
prepáratibo
príntzesa
promésa
pulmoníxa
púntero
púsillo
putzustel
raréza
rékto
sáale
sai
sakáu
salbákonduto
sáltsa
San Juan
San Markos
Santikúrutz
sarden
sartúera
sasóe, -i
satísfetxo
segámaillu
sei
semínaixo
sentímentu
seto
sínfalta
situazíño
soiñu txiki
solómo
sorbéltz
sortu
suarka
suberte
sugan
súr-motz
sutái
tablóe, -i
taka-taka
tanganillo
tária
tati!
teillátu
tenple onekoa edo txarrekoa izan
térzeran
tínta
tirízi
tití-púnta
tolósa bába
topalan
tortéro
tragáu
trankílddu
tremendo
tringo
triskazíño
tróntzo
trunboe
tutulu mendi
txakurkeríxa
txáltxiki
txánpon
txapláta
txarri bédar
txarrítta
txatxuáldi
txibixa
txilbor
tximoso, -a
txingorráda
txipili-txapala
txirlora
txirritola
txístu
txitxi-potxuetan jardun
txolet
txori-káka
txortalári
txukúndu
Txutxúrra
ugar
ukátu
umémiñ
untau
uráundi
ur-érreten
urkúldu
úrren
urritzézko
urtéko ájuste
usakúma, -e
uts
úztau
ximúrtu
zaborreríxa
zakártu
záltai
zankúrutz
zapatz
zapózta
zarpiau
zártzaro
ze
zélula
zepátu
zerráill, -a
zestokára
ziarbide
ziéntoka
zikiríxo
zink
zirikada
zirrinddára
zopaundi
zorna bédar
zórtzi
zubi-ánka
zuma ságar
zurikeríxa
zurtu
tutulu mendi, tutulu mendixa. izena. (lagunartekoa.) (Eibar) Alua. An zeuan ankak zabal-zabalik, tutulu mendixa bistan. Ik. potxótx.
txabera, txaberia. izena. "Gancho para haces." (SB Eibetno). Sin. azaoketarako ziri. Ik. azaoketa.
txábeta. 1. txábeta, txábetia. (c). izena. Burdinazko ziria, bizikleta pedalaren ardatza eta bielaren arteko lotura egiten duena, adibidez.   Chaveta. Pedalai txabetia urten eta muturrez aurrera jausi nitzuan./ Txabetiak olguria dauka. txábetatik izúrrauta egon. (d). esapidea. Burutik gaizki egon. Txabetiak faillatzen jotsak./ Txabetako faillua jaukak. 2. txábeta, txábetia. izena. Perrak, animaliaren kaskuan asentatuta gera dadin, duen belarri antzeko zatia. Kaskuan perria ola ipintze zan, au urtetze zan, da au okertu itte zan olako tenaza batzuk artu, ta kaskua jaso, ta azpittik gora zea itte zan au txabetia, belarrixa. Roman.
txabetadia
© Josu Okina
txabetáda, txabetadía. (c). izena. Kasketada, burutazio zoro antzekoa.   Venada, ocurrencia caprichosa. Txabetadiak emon joskuan da artu kotxia ta Bilbora joan giñuztan./ Asieran pentsau najuan nausixan txabetadan bat zala. TXABETADIAK EMON, batez ere. Ik. kasketada.
txabillia
© Jaione Isazelaia
txábilla, txábillia. (c). izena. Bihurra emanez artilezko haria iruteko karretea.   Carrete para hilar retorciendo la lana. Txabillia dok e artilliakin pastoriak-eta bueltaka erabiltzen daben aura, karrete aura. Klem./ Gorutan eitte zien [artilezko eta linuzko haria], baiña artillia senduao askoz e. Gizonak e bai txabillan, txabillia esate jakon. Txabillia da, eztakizu e, ola umiak eta gora-gora jaurtitzeko eukitzen daben zer bat, auraxe da txabillia. Aniz. Tresna hau, normalean, gizonek erabiltzen zuten. Erdian ardatz kakoduna izaten du, egin ahala artilea txabilan bertan biltzeko. txábillan. (c). adberbioa. Txabilarekin artilezko haria egiten. Neguan txabillan jarduten dau jota sua./ Txabillan ikusi dot etxeaurrian. TXABILLAN EI
txábola, txábolia. (a). izena. Chabola, cabaña. Arraozko txabolan ein giñuan bazkaixa. Ik. etxábola, txósna.
txaflero. TXAPLERO. Sin. etxáflero.
txákal, txakála. (d). adjektiboa. TXANKAL. Insustancial. Ik. txáldan.
txakaláldi, txakalaldíxa. (c). izena. Makaldia, ahulaldia. Gure amak egundoko txakaladixa pasau zeban joan dan udan.
txáketa, txáketia. (a). izena. Chaqueta. Ik. jáke.
txakil, txakílla. (d). adjektiboa. Ganorabakoa.
txakillétan. (d). adberbioa. Narrutan. Atzo narrutan ein najuan, ero txakilletan ero, ainbeste izen emuten jako. Don. Gutxi erabilia. Sin. narrútan.
txakóliñ, txakolíña. (b). izena. Chacolí. Gure mutiko denporan txakoliñ ona eitte zan Artizen.
txákur. 1. txakur, txakúrra. (a). izena. Perro. Ik. jan-txákur, txakurrán sálara joan, perru. Txakurra egon. esaera. "Zital edo haserre egon, edo halakoa izan. Atzo ni etxea jun nitzanian ama zeuan txakurra! Ik. ganau ona egon." (Lar Antz). an be txakurrak ortosik. (c). esapidea. Han ere gauzak hemengo antzera. Alemaniara joan zuan, baiña an be txakurrak ortosik. Sin. an be bábak lekátik. txákur jokátu. (c). esapidea. UNED. Zitalkeriaz edo gogorkeriaz jokatu. Patronatuak txakur jokatu dau UNEDekin. txakur zarra izan. (c). esapidea. Ser perro viejo. Retegi txakur zarra da. txakúrra puzten ibilli. (c). esapidea. Aurpegi zikina duten neska-mutikoei zera esan ohi zaie: Zer, txakurra puzten ibilli aiz ala? . txakurrai be emuten etxakuenak jan. (c). esapidea. TXAKURRAK PE JATEN EZTITTUANAK JAN. Gauza eskasak jan. txakurrai be ez opa. (c). esapidea. Inori ez opa gauza txar bat. Txakurrai be etxat opa nik orduan pasau nittuanak. Sin. otsuai be ez opa. txakurrak dauzka buztanpian!. (c). esapidea. Kopuru hori ez dela diru gutxi adierazten duen esapidea. Milloi erdi gutxi pentsatzen jak? Txakurrak jauzkak buztanpian. txakurrak pe jan ezinddakua. (c). esapidea. Janezina. Saldia, txakurra(k) pe jan ezinddakua. Mertz. txakurrán buztanán modúan beti atzian. (c). esapidea. Beti atzean gelditzen direnei esana. txakurrán fláutia!. (b). interjekzioa. (arrunkeria.) TXAKURRAN BI(B)OLIÑA!. Un jamón con chorreras. «Txakurraren txilibitua», alegia. txakurran moduan jan. (c). esapidea. Presaka eta aho betean jan. txakurran putza!. interjekzioa. "Y un cuerno! Sin. txakurran zaunkia!" (Lar Antz). Sin. . txakurrána eiñ. (c). esapidea. TXAKURRÁN MODÚAN SARTU. Hitzik esan gabe sartu jende artera, sukaldera adibidez. txakurrának eiñ. (c). esapidea. Hacer perrerías. Txakurranak ein jotsen komisarixan. txakurrának esan. (c). esapidea. TXAKURRAI BE ESATEN ETXAKONAK ESAN. Decir perrerías. Txakurranak esan zittuan neregaittik./ Txakurranak esan jostan kotxia markau notsalako. 2. txakur, txakúrra. (c). izena. Policía, guardia civil. Manifestaziñua asi baiño len an zittuan txakurrak. 3. txakur, txakúrra. (c). adjektiboa. (adierazkorra.) Oso ona, bikaina.   Excelente. Pelotarixa txakurra da Oreja./ Kotxe txakurra da Audixa. Baina eguraldiari buruz ari garenean alderantzizko zentzua du, oso txarra, alegia. Egualdi txakurra ein juan Erramu-zapatu egunian. Ik. eguáldi. 4. txakur, txakúrra. (c). adjektiboa. Izakera zital eta gogorreko pertsona.   Déspota, persona intransigente y de mal carácter. Guk lenengo euki giñuan maixua, txakur bat./ Urtetan egonda najak enkargau txakur baten mendian da bajakixat ze dan ori. 5. txakur, txakurra. (Eibar) "Gatillo de armas de fuego. Eskopetian txakurrak sakatuta Ik. katu.
txakur-mútur, txakur-mutúrra. (c). adjektiboa. Aurpegi zital eta serioa. Baita halakoa duen pertsona.   Cara de perro. También persona que la tiene. Fijau aiz? kartero barrixak jaukak txakur-muturra./ Detenidu nindduan guardazobilla, alako txakur-mutur bat, joka asi jatan.
txákur amorratu, txákur amorratúa. (b). izena. Perro rabioso, hidrófobo. Txakur amorratuak ainka eindda il zan./ Txakur amorratuan modua kontestau zotsan. Don.k amorruaren gaitzari txakur amorratúa deitu dio (?). Ik. amorro, -u.
txakur-amórro, txakur-amorrúa. (c). izena. Rabia canina, hidrofobia. Ik. txákur amorratu, amorro, -u.
txakur-étxe, txakur-etxía. (d). izena. Txakur-txabola. Sin. txakúr-toki, txakúr-txabola.
txakur-éztul, txakur-eztúla. (d). izena. Eztul zakarra.   Tos fuerte. Txakur-eztula, eztul zakarra dagonian; katarro-eztul normala. Klem.
txakur-gaitz, txakur-gáitza. (c). izena. Pertsonen gaixotasunen bat. Tumore bat, dirudienez Txakurgaitza esan eitte jako beste bat, tumorren batzuk urtetzen dabela. Don.