Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
tokera. (Eibar) "Juego de dinero que se hacía con monedas de cobre. El que más cerca de la pared o de un cuchillo clavado en el suelo dejaba la moneda se llevaba el resto." (SB Eibetno). Ik. doke joku.
tóketa, tóketia. (d). izena. Musika pieza. Eta gero Bidekutzian bi, toketak esaten gontsan, bi pieza, toketak zien orduan. Sot. (AA BergEus, 334. o.). Erdarazko "
tóki, tókixa. (a). izena. Lekua.   Sitio, lugar. Sin. léku. tokittan. esapidea. Ik. lekútan.
tókilla, tókillia. (b). izena. Toquilla, chal. Gero asi zien tokilla batzuk; aura abrigo aundixa izete zan, tokillia, gerriraiñoko zera. Aniz.
tokillo, tokillua. izena. (Antzuola) "Ganbara bazterrean egoten zen toki itxia; bertan txitak ateratzen ziren edo mizpirak gordetzen ziren. Erautzan txorixuak tokilluan eote zien." (Lar Antz) Etim.: toki+illun. Bada Oñatin Tokillo izeneko baserria.
tokittan. esapidea. Ik. lekútan.
tokotorreka. Ik. tokatorreka.
tólba, tólbia. (d). izena. Tolva de molino.
tóldo, tóldua. (a). izena. Toldo.
Tolosa babia
© Jaione Isazelaia
tolósa bába, tolósa babía. (b). izena. . Babarrun gorria, batzuentzat, "pinttana" beste batzuentzat. Sin. tolósana. Ik. baba.
tolósana, tolósania. (d). izena. . Tolosa-baba. Ik. tolósa bába.
tolóstu. (b). TOLÓSTAU, TOLÉSTAU. 1. tolóstu, tolóstau, toléstau. (c). du aditza. Tolestu.   Plegar, doblar. Prakak kendutakuan, tolostu ta armaixora. 2. tolóstu, tolóstau, toléstau. (c). du aditza. Txukun eta hutsarterik gabe jarri bata bestearen gainean, gehiago kabitu dadin. Apilar Bandixuan sartzen dou, da gero tolostau. Don.
tolostúra. 1. tolostura, tolosturía. (c). izena. Pliegue o marca de doblado de una ropa. Tolosturatik ero joskuratik apurtzen die frakak. 2. tolostura, tolosturía. (c). izena. Gauzak bata bestearen gainean hutsarterik gabe jartzea.   Apilamiento. Tolosturía lapúrra dala. (d). esaera. Gauzak tolostutakoan gutxitu egiten direla dirudiela. tolosturán ipini. (c). esapidea. Tolostuta jarri. Ta gero aura lixibia jabondu, tolosturan ipini eta sutako autsakin egosi.
tóma. 1. toma!. (c). interjekzioa. TÓMAKÍ. Txakurrari hurbildu dadin esaten zaion hitza.   Palabra con la que se llama al perro. Toma txitxi...! Etorri bia danian noberagana. Klem. Don.k berriz dio T 2. tóma eiñ. (c). esapidea. (lagunartekoa.) Premina denean kasorik egin ez.   Desentenderse. Tio aberatsa jeuken, baiña eske joan jakuenian toma ein jotsen./ Abadiak pe, erei dirua eskatu ezkero, toma. Toma, beso-imintzio adierazkor batez laguntzen da inoiz, izurrairen (jódete) berdina.
tómate.
gerezi tomatia
© Jaione Isazelaia
1. tómate, tómatia. (a). izena. . solanum esculentum. Tomate. 2. tómate, tómatia. (d). izena. Antzinako karta-jokoa. Kulapea, Don.ren ustez.
tóngo, tóngua. (b). izena. Tongo. Bista-bistako tongua egon zuan atzo Atotxan. tongo eiñ. (b). aditza. Hacer tongo. Polipasok tongo ein zebala aixkol-jokuan entzun zan. Sin. irutxur egin.
tongo eiñ. (b). aditza. Hacer tongo. Polipasok tongo ein zebala aixkol-jokuan entzun zan. Sin. irutxur egin.
tongolári, tongolaríxa. (c). izena. TONGÍSTA. Tongo egin zalea.
tonk. Ik. trínk eiñ.
tontámentian. (b). adberbioa. (lagunartekoa.) Tontamente. Tontamentian asi nitzan zigarruai tirakara batzuk eitten da gero ziero biziau. Sin. tonto abarrian.