Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
derrigorréko, derrigorrekúa. (c). izenlaguna. DERRIGORREZKO. Behartutakoa. Obligado. Erderaz eraiñ, baiña zela etzan kanpuan da beste gauzatan zertzen, ba derriorrekua antxe zeoze, kitto. Don. (AA BergEus) Sin. náitta naiézko.
derrigórtu. (b). du aditza. Behartu.   Obligar. Umiak eztie jatera derrigortu biar. Sin. biartu.
desafíxau. (b). aditza. Desafiar. Erozein desafixatzen dau arroputz orrek. Sin. desáfixua bota.
desáfixo, desáfixua. (b). izena. Desafío. Biar desafixua daukau aintxintxika. desáfixoka. (b). Desafioak botatzen. Beti jente guztiai desafixoka ibiltzen da. desáfixua bota. (b). Desafiar. Potok desafixua bota jostak pelotan. Sin. desafíxau. desáfixua jokatu. (b). Llevar a cabo un desafío. Azkenengo desafixua jokatu nebanian bos kilo gutxiao neuzkan.
desanímau. (a). da-du aditza. DESALIMAU. Desanimar(se). Adineko zenbaiti desalimau ere entzun dakioke.
desasoségu, desasosegúa. (c). izena. Malestar, desasosiego. Gripia pasau barri nago ta miñik ez, baiña desasosegua daukat./ Nerbioso nabill, prolemia burutik kendu ezindda; gaizki ez, baiña desasosegua.
desbardinddu. (c). aditza. Bereiztu.
desbárdiñ. 1. desbardiñ, desbardíña. (b). adjektiboa. Laua ez den zoruaz esana.   Se dice del piso desigual. Azpixa oso desbardiña zeuan da orreaittik ez da ondo geldittu baldosia. 2. desbardiñ, desbardíña. (c). adjektiboa. Diferente. Gutxi erabilia. Sin. diférente.
desde luégo. (c). juntagailua. Desde luego. Kalian zeoze gutxiao igual eingo zan (euskeraz). Basarrixan desde luego pleno e. Don. (AA BergEus, 344. o.).
deségiñ. (c). da-du aditza. Deshacer(se), destruir. Patata klase batzuk ziero desegindda gelditzen die egosterakuan. Intransitiboan, batik bat.
desengáiñau. (c). da-du aditza. Desengañar(se). Nobixuak laga zebanian betiko desengañau zan. Intransitiboan, batez ere.
deséngaiñu, -o, deséngaiñua. (b). izena. Desengaño. Beixak jarri zittuen aberastuko zielakuan da desengaiñu galanta euki dabe.
desespérau. 1. desesperau. (a). da-du aditza. Desesperar(se). Desesperauta dabill fabrikan. desesperau eragiñ. (b). Hacer desesperar. Loibak desesperau eraitten dotse amandriai. desesperauta bizi. (b). esapidea. Ziero desesperauta bizi da gizona. Ziero desesperauta bizi da gizona. 2. desespérau, desesperáua. (c). adjektiboa. Desesperado, -a. Iñundien desesperau guztiekin juntatzen da.
desesperaziño, desesperaziñúa. (c). izena. Desesperación. Diru barik, bakarrik, goittik beraiño bustitta... Aura zan desesperaziñua.
désflako, désflakua. (d). izena. DESFALKO. Desfalco. Fabrikako eskribientiak egundoko desflakua eiñ i dau. Lehengo zaharrek erabilia. Flakoaren eta iruzurraren artean zerikusiren bat nabaritzen zutelako, agian. Gaur egun DESFALKO Ik. janaldi.
désgrazia, désgrazia. (a). Desgracia. Naikua desgrazia dauka bere buruakin.
desgrazíau. 1. desgraziáua. (b). adjektiboa. Desgraciado, -a. 2. desgraziau, desgraziaua. (c). da-du aditza. Desgraciar(se). Ixa desgraziau dostak alabia kotxiakin. Umore girokoa.