Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
párrape, párrapia. (c). izena. Mahasparraren azpikaldea, lehen tabernetako terrazetan-eta egon ohi zena.   Emparrado, parral. Gasparreneko parrapian afaldu giñuan.
parrát!. (c). onomatopeia. Uzkerraren onomatopeia. Eta parrat!!, puzkarra bota zeban. Ik. púrrut. bat martin parrat, bi martin ipurdi, iru kolkua bete diru, lau sardiña bakaillau, bost kaketan plost. (d). esaera. (haur hizkera.) Haurren berba-jolasa. sei. (a). zenbatzailea. Seis. seitterdietan egon. esapidea. (lagunartekoa.) Zakila ez tentetu. Hau dok jiria: gaba osua neska batekin ibili eta erlojua beti seittardietan. (TSE Berb).
parratáko, parratákuak. (d). izena. Bola-jokoan, denek botata gero parra egin dutenen artean egiten den desenpatea.   Desempate, las bolas de desempate en los bolos. Bi iruko dare, ta oiñ parratakuak bota biaittue kanpeoia erabaitzeko.
parratu. (c). PARTU. Parra egin, enpate egin. Ointxe puntuan parratu jok Realak. 2 komentario Ik. párra.
parráu. (c). da aditza. Landare igokaria parran edo landare gerrian gora kiribildu. Zalgia parrau eitten da, katiau eitten da dana. Garixa lotu eitten dau, garixa ukatu eitten dau atzenian. Don.
párrill, parrílla. (a). izena. Parrilla, tanto de portar bultos como de asar. Parrilletik galdu jata poltsia./ Txuletak parrillian erreta bai gozuak.
parrokiáno, -a. (d). izena. Bezeroa.   Cliente. Baneukan Mondraueko plazan parrokiana bat arkudun madarixak eskatzen zostana. Klem. Sin. bezéro.
parrókixa. 1. parrókixa, parrókixia. (b). izena. Parroquia. Ubera Elgetakua da parrokixaz. 2. parrókixa, parrókixia. (c). izena. Bezeria.   Clientela. San Juango Paotxak beti antzerako parrokixia eukitze jok. Ik. parrokiáno, -a.
párroko, párrokua. (b). izena. Párroco. Bergaran, Santa Marinakoari eta San Pedrokoari maixua esan izan zaio (San Pedroko maixua), eta Elgetakoari kuria. Ik. kúria, máixu.
párte. 1. parte, partía. (a). izena. Parte, lugar, lado. Parte au obeto dago beste ori baiño. 2. parte, partía. (b). izena. La parte. Bakoitzak bere partia artu eta alde ein zeban. PARTÍAN IZAN (Z 3. parte, partía. Ik. párte ofizíal. 4. parte, pártiak. (c). izena. (eufemismoa.) Sexoa, gizonarena, batik bat.   Las "partes pudendas", las del hombre, sobre todo. Ostikaria emun dotsa partietan./ Plazan bere partiak erakusten ibilli i zan. Pluralean. 5. párte ártu. (b). du aditza. Tomar parte, participar. Karreran parte artu zebenak afarixa dauke. 6. párte émon. (b). du aditza. Dar parte. Guardozobillei parte emun zotsen.
párte ofizíal, parte ofiziála. (c). izena. PARTE. Noticiario de Radio Nacional, durante el período franquista. Gabeko amarretan izete zan parte ofiziala./ Entzun dozu partia? Oraindik badira irratiko eta telebistako berri-saioei hala deitzen dietenak.
partéra, partería. (c). izena. Comadrona, partera. Sin. komádrona.
párte txarréko, párte txarrekua(k). izena. PARTE ONEKUA EZ. Deabruaren partekoa edo. Komeriante, kanpotar ezezagun eta oro har jende susmagarriaz "parte txarrekoak" edo "beste partekuak" ote ziren zurrumurrua zabaldu ohi zen.   Decíase con cierto misterio de la gente desconocida, que se le suponía de mal vivir, gente que presumiblemente estaba de parte del demonio. Beste partekuak, parte txarrekuak ero, diabruan aldekuak ero; jente gaiztua danian ero. Bazittuan olako esaerak len. Klem./ Ijittuei eta olako parte txarreko jentiai etxako komestaziñoik emun biar. Pluralean, batik bat. PARTE ONEKUA(K) EZ IZAN. esap. Goikoaren esanahi berdintsua. Gure etxe inguruan dabillen gizon ori nola ta nai be ezta parte onekua. Sin. beste partéko.
pártez. 1. partez. (b). posposizioa. De parte de. Aman partez, bixkor joateko etxera./ Gorantziak ikastolako andereñuen partez. NOREN/ ZEREN partez. 2. partez. (b). posposizioa. Ordez.   En vez de. Neuk jokatukot zure partez./ Obe dozu ardauan partez ura eratia. ZEREN/NOREN partez. Ik. ordez.
partídu. 1. partido, partidúa. (a). izena. Partido deportivo. 2. partido, partidúa. (a). izena. Partido político. Ik. aldérdi. 3. partidu. (c). du aditza. Banatu. Repartir. Etara giñuan dirua danon artian partidu giñuan./ Ogixa etara ta partiduizu. Sin. errepartídu, banatu. Ik. ésniak partidu.
partídu-fúbol, partídu-fubóla. (b). izena. PARTIDO-FUBOL. Partido de fútbol. Partidu-fubola dago telebisiñuan. Bitxia bada ere, aurrekuaz atzera nahiz atzekoaz aurrera esaten da. Gauza bera fubol-kanpo eta kanpo-fubol. Sin. fubol-partídu.
partíka. 1. partika, partikía. (b). izena. Pértiga de carro. Partikia apurtu jako burdixai. Sin. burpartíka. írixak partikán sartu. (c). Gurdia ezarri idi pare uztartuari. 2. partika, partikía. (d). izena. Antzinako goldaren zurajea. Don.
partikúlar. 1. partikular, partikulárra. (b). adjektiboa. Particular, privado. Bide ori partikularra da. partikular joan medikuana. esapidea. Norberaren kontura joan, segurutik aparte. 2. partikular, partikulárra. (b). izena. Eskola orduetatik kanpoko eskola saioa, aparte ordaindua.   La particular. Bi suspenso etaraittu ta partikularrera bialdu biou. 3. partikular, partikulárra. (c). adjektiboa. Pertsona berezi samarrez inoiz entzuna.   Se oye decir de las personas especiales. Ori beti izan da partikular samarra. 4. partikular, partikulárra. (d). adjektiboa. Oso ona. Baiña zan ura aparta, ura partikularra edarra. JJp. Esaldian graduatzaile bezala edo darabil, oso, txit, zentzuan.