S

Lotutako hitzak berbaren dagokion sarreran erantsita azalduko dira.

201935))); print_r($node->body); ?> sábado: zapatu · Sábado de Ramos: Erremu-zapatu · sábado inglés: zapatu ingles
sábana: izara
sabañón: ospel, itzebagi
saber: jakin
sabido: jakin, jakiñeko
sabiduría: jakindurixa
sabiendas, a: jakiñian
sabio: jakintsu
sabiondo: sasijakintsu, sasiletrau, jakintsu
sabor: gusto, sabore · buen sabor de boca; aoko gozo · mal sabor de boca: aoko zatar
Sacamantecas: Sakamantekas
sacapuntas: sakapunta
sacar: etara · sacar faltas: faltak etara · las cosa de quicio: gauzak bere onetik etara
sacarina: sakarina
sacerdocio: abadetza
sacerdote: abade
saciarse: ase, itxuratu, tajutu, berdinddu, azurrak berdinddu
saco: zaku · de harina o cereal: zorro · de patatas: zaku-patata, patata-zaku · de harina: irin-zaku · de trigo: gari-zorro · saco grande: fardel · ser el saco de los golpes: etxeko austrapua izan
sacramento: sakramentu
sacristán: sakristau
sacristía: sakristixa
sacudida: astinddu, aidatu
sacudir: astinddu
saetera: saietera, leixo
saetín: konporta, malatu
Sagrado Corazón: Jesusen Biotz
sal: gatz
sala: sala
salado: gazi, salau
salamandra: lupu, erube
salar: gatza emon, gazittu
salario: jornal, nekesari
salero: gatzontzi
salerosa: perkatx · salerosa y ruidosa: tipirri-taparra
salida: urteera
saliente: urtenuna · saliente pequeño: koska
Salinas: Gatzaga
salir: urten, erten · salirse con la suya: beriakin urten
saliva: txistu, txu
salix atrocinerea: saats; sauce, salguera
salix babylonica: llorona; sauce llorón
salix sp.: zuma; mimbre
salpicadura: txipriztiñ
salpicar: txipriztinddu
salsa: saltsa
salsera: martxantera, duenda, saltsera · salsero: naastaille, saltsero, tarrapatan
saltamontes: matxinsalto, saltamatxin
saltar: salto egin, tato egin · saltando: saltoka
salteado: saltiauta
salto: salto · de salto: saltuan · saltando: saltoka · salto de agua: ursalto, urjauzi
salud: osasun · de buena: osasuntsu, gordiñ · que rompas con salud: osasunakin urratu · andar con mucha: arri eta orma ibili, arri koskorra baiño gogorrago ibili
saludable: osasungarri, gizongiñ, sano #artua eta esnia janda azittakuak
saludador: sulutadore
salvación: salbaziño
salvado: zai · menudo: zai-birriñ, birzai · sin triturar: zai-zabal · saco de: zai-zaku
salvador: salbadore, salbatzaille
salvajada: salbajekerixa
salvaje: ezibako, ezitzeke, basako, basaganau, salbaje
salvar: salbau
Salve: salbe
salvoconducto: salbakonduto
sambucus ebulus: mausa; yezgo
sambucus nigra: intxusa; sauco
San Anton (2-II): Sanantonabat
San Emeterio y Celedonio (31-VIII): San Matei, Santo Martiri
San Esteban (26-XII): San Esteban #Natibittate, ase eta bete, San Estebantxe, berriz be len letxe
San Jorge (23-IV): San Jurgi #San Jurgi artuak ereitteko goizegi, San Markos, artuak ereindda balegoz
San Pablo (25-I): San Paulo
San Pedro (29-VI): San Pedro #San Pedroz kuku, San Martzialez (30-VI) mutu
San Sebastian: Donostia
San Simón y San Judas (27-X): San Simon eta San Juda #San Simon eta San Juda, udia jun da eta negua eldu da
San Vicente (22-I): San Bizente #San Bizente otza neguan biotza
sanar: osatu, saniau
sangrar: sangrau · sangrando: odoletan, odola darixola · desangrarse: odolustu
sangre: odol · de sangre caliente: odol beroko · sangre coagulada: odol batu, beltzune · a sangre fría: odol otzian
sangrecillas: tripotx, frikatxa
sanguijuela: usan
sanguíneo: bero
sanicula europaea: txarri bedar, ur bedar; sanícula
sanícula: txarri bedar
sano, -a: sano
Santa Agueda (5-II): #Santa Ageda eskian, arbi lorak artuta basarrittan mutillak · colecta de Santa Ageda: santaeske
Santa Cruz (3-V): Santikurutz
Santa Lucía (13-XII): Santa Lutzia #Santa Lutzia eguna, argittu orduko eguna
Santa Marina (18-VII): Santamaiña
santa: santa
Santiago (25-VII): Santiago
santiguarse: aittiaren egin, siñatu
santo: santu · día de Todos los Santos: Domusantu egun
sapo: zapo · canto de: zapo-kantu
saque: sake
sarampión: elgorri
sardina: sardiña · sardina en salazón: sardiñazar
sargento: sarjento
sargo: sarbo
sarmiento: aixen: maats-zotz
sarna: sarna
sarpullido: leen
sartén: zartaiñ · sartén pequeña: burduntzali · sartén por el mango, tener la: pitxarra astatik euki
sastre: sastre, jostun
satisfacción: satisfaziño
satisfacer: konformau
satisfecho: pozik, gustora; satisfetxo
sauce: saats · sauce llorón: llorona
sauco: intxusa, flot, sakuta, saluparda
savia: izardi
saxofón: salsafoi, saxofoi
saxofonista: salsafonista
sebo: sebo
secale cereale: zikirixu; centeno
secar: sikatu, liortu, agortu, alkortu · una planta: igartu · el campo: gorrittu · un alimento: idaskatu
seco, -a: siku, lior, kedarria baiño sikuago; igar, zotza baiño igarrago · sitio seco y resbaladizo: lior-laban
secreto: sekretu, ixilleko, ixilpeko · en secreto: ixilixan, ezkutuan · me han contado un secreto: txoritxo batek esan dost
secuaz: akolitto, santuartu
sed: egarri · tener sed: egarrittu
seda: seda
sediento: egarbera · estar sediento: egarrixak egon, beixak txala ein barrixan baiño egarri aundixaua
sedum album: belarriko miñan bedar; uva de gato
segador: segalari
segar: segan egin · segando: segan
seguimiento: segiziño, segimen
seguir: segidu, jarraittu
según: segun · según lo previsto, si todo va bien: ondo bada
segundo: segundu; bigarren
seguramente: seguruen
seguridad: seguridade
seguro: aseguru; seguru · lo más seguro: larri ibilli · apostar a lo seguro: segurura jo
seis: sei
seiscientos: seireun
seísmo: lurrikara
semana: aste · Semana Santa: Aste Santu · cada semana: zortxixan-zortzixan · hace una semana: gaur zortzi
sembrar: ereiñ #Sar Jurgi, artuak ereitteko goize goizegi, San Markos, artuak ereindda balegoz
seme: hijo · hijo único: seme-bakar
semejante: antzeko, alako, pareko, aideko
semejanza: antz
semen: azi, esne
semental: puestoko ixko, azittarako
semilla: azi · para semilla: azittarako
semillero: azitoki, semillara, mintei
seminario: seminaixo
seminarista: abade-estudiante, abadegi
sémola de trigo: semola, gari-pikor
sencillo, -a: umill, normal
senda, sendero: bidetxur, oinbide
senecio vulgaris: txori kardu, zorna bedar; hierba cana, cardo enano
seno: kolko, bular; altzo
sensible: sentibera, sentidu, sentikor
sentarse: jarri, apatxi egin
sentencia: erabagi · de horca: urkabera
sentido: konorte, sentidu; sentibera, sentidu · sentido común: zentzun
sentimiento: sentimentu
sentir: sentidu, somau
señal: seiñale, marka, ezaugarri, bago · señal de dinero: ezarri, ipinittako, marka · señal de la cruz: kurutze santuaren
señalar: seiñalau
señor: jaun · de la casa: etxejaun · dueño y señor: jaun da jabe
señora: andra · de la casa: etxekoandra, etxeseñora
señorita: pizpiriñ, pizpirita, señorita
separado: bizialargun, apartautako
separar: apartau, separau, banatu · la lana apelmazada: izpittu
sepultura: sepultura
sequía: sikute, agorte
ser: izan; izate
serie: erreskada, illara
seriedad: formalidade
serín: txirriskilla (txoria)
serio: serixo, barriketa gutxiko, ez barriketako · en serio: formal
sermón: sermoi
serora: serora, bieta · casa de la: seroraetxe
serrería: zerra, zerratoki, zerrerixa
serrín: zerrauts
serrucho: zerrota
serval: basolizar
servicio: serbiziño · servicio militar: soldaduxka
servir: serbidu, balio, serbiziñua egin
sesión: egiñaldi, ekiñaldi, saio
seso: buru · de poco: txilibittu, kaskariñ · tener poco: pospoluak baiño buru gutxiago euki · sesos: garun
seta: perretxiku · época de: perretxiku-denpora · lugar de: perretxiku-leku · recogida de: perretxikuta · aficionado a: perretxikutari · seta de cura: gibelurdin · seta de primavera: zuza · seta de chopo: txopo-perretxiko · seta venenosa: subaperretxiku · sitio de: zuzaleku
setiembre: agor, setienbre
seto: esi, ixtura · natural: eskera, esate · de tablas: latesi · de traviesas: langadura · de maleza: sasi-zierre · seto de piedras que hacen los pescadores: arresi
severo, -a: estu
: bai · que sí: baietz · el sí: baietz, baiezko · si señor: bai jauna
siderurgia: burdingintza
sidra: sardao · dulce: pittar · de barrica: zotzeko sardao · aguada: ur-sardau
sidrería: sardandei
siega de trigo: gari-ebaitze, igitta
siembra de maíz: arto-ereitte · siembra de trigo: gari-ereitte
siempre: beti · lo de siempre: betiko · de siempre: betiko · para siempre: betiko · desde siempre: betittik, mundua mundu danetik
sien: garun
sierra: zerra · sierra grande: trontza, arpan · sierra pequeña: eskuzerra · sierra de arco: txupaperras · sierra mecánica: zerra-zintta · onom: zirrin-zarran
siesta: bazkalosteko, bixao · siestecilla: tauki
siete: zazpi
sietemesino: zazpiki
sífilis: gizonen gaitz, emakumien gaitz, sifilis
sifilítico: sifilitiko
sifón: seltz
siglo: gizaldi, mende, siglo
significado: esanai, signifikantza
siguiente: ondorengo, urren, urrengo
silbar: txistua jo, fio egin, fiua jo · silbando: txistuka
silbato: pito, txiflo, txilibitu
silbido: txistu, fio
silencio: ixiltasun · rato de silencio: ixilune, ixilaldi · silencio!: ixo!
silencioso: ixil
silene vulgaris: ittaixo bedar; colleja
silo de hierba: bedarzulo, silo
silueta: keriza, isla
silla: silla, jarleku · respaldo de: silla-espalda · silla poltrona: silla-patroe · silla-retrete: komun-silla
sillería, piedra de: arlandu
sima: leza
simiente: azi · de trigo: galazi
simple: sinple, single
simpleza: sinplekerixa
simulación: papelada, planta
simulado: gizurretako
sin embargo: berriz, ostera
sin: barik, t(z)eke · sin falta: sinfalta
sinapsis arvensis: moztaza; moztaza silvestre
sincero: egizale
sindicalista: biarginzale
sindicato: sindikatu #sosio susio, sindikato zikintrato
sino: bestela, baiño, ezian, ezpaze
sinsustancia: ganorabako
sinvergüenza: lotsagabe lotsabako, narrusendo #lotsagabeentzat mundua
siquiera: beiñepein, sikiera, gutxienez
sirimiri: lanbro, lanbro-kisi, lanbro-zirin
sirvienta: kriada, mirabe, neskama
sisón: basoillo
sistema: sistima, sistema
sitio: leku, toki · sitio de dormir: loleku · hacer sitio: leku egin
situación: egoera, jira, situaziño · situación confusa: nahaste, zarraparra
smilax aspera: irustarbi; zarzaparrilla
so!: iso!
sobaco: galtzarpe, besape · jugar a sobaquillo a pelota: besape jokatu
soberbia: aundikerixa, aundinai, aundigura, aundiuste
soberbio, -a: aundinai, aundinaiko, aundigurako
sobra: sobra, sobrante
sobrar: sobrau
sobre: gaiñ, gaiñian; karta-sobre, sobre · sobre todo: batez be, ala be, agitz, endemas
sobresaliente: puntako, punta-puntako
sobresalir: distingidu
sobresueldo: esku-sari
sobrina, -o: loiba
sociedad gastronómica: soziedade
socio: sozio
soda: seltz
sofocarse: arnasia berotu, estutu
sofocón: berotu
soga: soka
sol: euzki · sol abrasador: euzki galda
solana: euzki begi, eutegi, euzki-alde, euzkierripa, ibargi
solanum tuberosum: patata; patata
soldado: soldau
soldar: soldiau
soleado, sitio: argi, euzki-leku
soledad: bakardade
soler: oi
solicitar: eskatu · sexualmente: eskatu, narrua eskatu
solidaridad: alkartasun
solitaña: matxingorri, marigorringo
solitario: bakar; bakarti
soliviantarse: aztoratu, onetik urten
solivo: kuartoe, kapirixo
sólo: bakarrik, soillik · no solo: ezeze · solo que: eze
soltar: jaraiñ, eskatu, soltau, amaiñ emon
soltero, -a: ezkongai, soltero, -a · solterón, -a: mutilzar, neskazar
soltura: soltura
solución: urtenbide, soluziño · solución intermedia: erdibide
somatén: somaten
sombra: keizpe, keriza; abaro · a la sombra: keizpetan
sombrero: kapela · de paja: lasto-kapela · de trapo: trapuzko kapela
sombrío: zoko
someter: benderau
sonado: entzun, famau, sonau
sonar: jo, entzun · sonarse las narices: zintz egin
sonchus oleraceus: kardubera; cerraja
sonido: ots · de música: soiñu · de campana: kanpaiots
sonreir: irribarre egin, barretxua egin
sonrisa: irribarre, barretxo
sonrojarse: gorrittu
sonrosado: koloregorri
sonsonete: istribillu
soñar: amesetan egin
sopa: zopa · sopas de vino: ardanzopa
sopapo: matrailleko
soplar: putz egin, fu egin #soplar y sorber no puede ser: esnetsu eta zopatsu ezin da
soportal: arkupe
soportar: aguantau, burutu
soporte: euskarri
sorbus aucuparia: basalizar; serval de los cazadores
sordera: gor, gorraize
sordo: gor
sorprenderse: mira egin, miria iritzi, txokau
sorpresa: uste eztako, sospresa · coger en: sospresan arrapau, uste barik arrapau
sortija: eraztun
sortilegio: sorginkerixa
sosegadamente: mantso, astiro, tenplau
sosegado, -a: trankill, tenplau
sosegarse: sosegau, kabidu, umilddu
sosiego: sosegu
soso, -a: txepel, soso, gezal; babalora #ez gatz eta ez berakatz
sospecha: errezelu, susmo, irudipen, sospetxa
sospechar: errezelau, sospetxau
sospechoso, -a: sospetxoso
sostén: euskarri, jantzi; gorontz
sostener: eutsi
sota: txanka
spinacia oleracea: espinaka; espinaca
stachys lanata: katu lora; stachys
stachys officinalis: otondo bedar; betónica
stellaria media: zapedar; pamplina
su: aren, bere
suave: leun, gozo, gozatsu
suavidad: leuntasun, gozotasun
suavizador: leungarri
suavizar: leundu
subasta: erremat
subastar: errematian urten, etara
subida: igoera
subir: igo · subirse a la cabeza: burura igo, burura jo
subnormal: inuzente · no ser normal: bete-betia ez izan, zierokua ez izan, oso osokua ez izan
subsistencia, medio de: bizibide · imposibilidad de: bizieziñ
suceder: pasau, suertau · una buena: politta pasau
suceso: kaso, autu
suciedad: zikiñ, zikinkerixa, koipe, zaborrerixa, lauso
sucio, -a: zikiñ, koipetsu
sudada: izardittu
sudar: izardittu · propenso a: izarpera
sudor: izardi · sudor frío: izardi larri · sudando: izardittan
suegra: amagiñarreba, suegra · suegro: aitagiñarreba, suegro
suela: zoru, suela
sueldo: jornal, kintzena, soldata
suelo: lur, zoru, suelo, be, azpi
suelto: solte
sueño: lo, logura; ameseta · sueño breve: lokamux · sueño mal conciliado: loerre · mal despertar después del: lo-konkor · dando cabezadas de: lokabika · venir el: martiñ etorri · tener el sueño cambiado: gaua egunezko euki
suero: gazura
suerte: suerte · tocar en suerte: suertau · de buena o mala suerte: suerte oneko edo txarreko · estar de suerte: suerteko egon · echar a suertes: suertia jo · mala suerte: suerte txarra, malapata #suertia aizia bezelakua da, alde batera edo bestera ibiltzen da; ni itxesora joango banitz itxesua agortuta eongo litzake
suertudo: potroso
suficiente: naikua, asko · más que suficiente: naikua ta geixegi
sufrido: sufridu
sufrimiento: sufrimentu
sufrir: sufridu
suicidarse: burua bota, suizidau
sujección: lotura
sujeto: lotu · mal sujeto: loka, kili-kolo
sulfatar: sufatau
sulfato de cobre: kobrearri, arri-berde, sufato
superficie: azal, gain · en la supeficie del agua: urazalian
superprotegido: aman gonapian azittakua
súplica: erregu
suplicar: erregutu · suplicando: erreguka
supuesto, por: jakiña
sur: egoe, egoalde · mirando al: egoiari begira
surco: zanga, zotarro, erreten
surgir: sortu
suspendido en el aire: aidian, txintxiliz
suspirar: arnasa luziak artu
suspiro, último: azken arnasa
sustancia: sustantzia; onura, untura
sustituto, -a: orde, ordezko
susto: susto · ni para sustos: sustoka be · bajo el efecto de un gran susto: barruak be buelta eindda
Loturak
Lotura berria erantsi