Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
illéta, illetía. (c). izena. Funeral. Gaur zazpiretan illetak (edo illetia) Santamaiñan. Pluralean sarriago. Normalean entierru erabiltzen da, baina esapideetan, ostera, sarri entzuten da hitz hau. Iletatik berandu itzultzen bazen norbait, zera galdetzen omen zitzaion: Ze, zeruko ateraiño lagundu jatzue, ala? (Lar Antz). illetía bestéik éuki ez. (c). esapidea. Beti desgraziak kontatzen jardun.   Se dice de quien siempre está contando desgracias. Aspertuta nago orrekin, illetia besterik eztauka ta. Baita: ILLETIA DARIXOLA, ILLETAK JOTEN. Edota Aren illeta-soiñuak etxaukan akaburik.
illetargi. Ik. irétargi.
illézuri, illézurixa. (b). adjektiboa. Canoso, de pelo blanco. Potolo illezuri bat da jerentia.
illínti, illíntixa. (d). izena. ILLÁNTI, ILLATI. Tizón, palo medio quemado. Beeko sutatik illintixak artu ta pizten zittuan zigarruak. Azen. íllinti, íllanti, íllati ere bai. illíntixa baiño béltzaua. (c). esapidea. Oso beltza. Afrikano bat jebillan, illintixa baiño beltzaua, erlojuak saltzen.
illu, illúa. (d). izena. ILDDO (ARAM.), IXU, IRU (EIB.). Enbor zaharrek barrualdean daukaten usteldutako materia.   Lo blanco y podrido de un tronco. Illua esate ako usteldutako... Arrama bat noizbaitten ebai itxuria, ta andik sartze akon mala da ori; beai buruai sartze akon, zea, ustela. Martin. Ik. iru.
íllun. 1. illun, illúna. (a). adjektiboa. Oscuro, -a. Kotxe illun baten ikusi dot. berde-illun. (b). adjektiboa. GORRI-ILLUN. Berde oscuro. GORRI-ILLUN, ORI-ILLUN, etab.: rojo oscuro, amarillo oscuro, etc. upan baino illunago. (d). esapidea. (Leintz) Oso ilun. Upa: barrika. 2. illun, illuna. (b). izena. La noche, la oscuridad. Guazen etxera, laster illuna dator eta./ Eneban ezer ikusten illunetan.