Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
árbi.
arbixa
© Jaione Isazelaia
arbixa
© Jaione Isazelaia
1. arbi, arbíxa. (a). izena. . Brassica napus. Nabo. Neguko ganadu-jan betikoa. Erremolatxa buruak luzexkak diren bezala, arbiarenak borobilkoteak. Arbigarak —"grelos"— oso estimatuak dira Galizian "lacon"arekin batera jateko. Lore hori polita ateratzen du udaberri aldera eta txoriak oso gogoko dute arbi hazia. Sin. nabo (Eib.) Ik. arbitxíki, frantzes-árbi. arbi-atala trabau. (c). esapidea. (lagunartekoa.) Sermoilaria edo bertsolaria, batik bat, aurrera egin ezinik gelditu. Arbi-atala trabau jakok. Ganaduei arbi zatiak eztarrian pasa ezinda sarri geratu ohi zaizkie. Trantze txarra da. 2. arbi, arbixa. (d). izena. (Eibar) "Hueva del pescado. Bakillauan arbixa artakotzat saltzen da.
arbi-búru, arbi-burúa. (b). izena. Cabeza de nabo. Zazpi kiloko arbiburua artu giñuan iez.
arbide, arbidía (Eib.). (d). izena. (Eibar) ARRIBIDE. "Calzada, camino empedrado. Bide-txingor onek arbide batera joten dau. Ik. galtzára.
arbígara, arbígaria. (c). izena. Arbiari, gora egiten duenean, sortzen zaion kirtena.   Pámpano, escapo de nabo. Gailleguak arbigarak jateittue gustora asko; “grelos” esaten dotse.
arbílora, arbíloria. (b). izena. Flor de nabo. Txirriskilla bandaria dabill arbilora artian.
arbí-soo, arbí-sóua. (b). izena. ARBÍ-SOLO (UB., ANG., ELG). Arbi-soroa.   Campo de nabos. Iez arbi-soua egon zan lekuan aurten porrua sartu dou. Ik. árbitza.
arbitxíki, arbitxikíxa. (d). izena. Pertsonak jatekoa den arbi mota.
arbitz, arbitza. (d). izena. (Eibar) "Cuarzo. Arbitzak ostiango arri guztiak erreixatzen dittu.
árbitza, árbitzia. (b). izena. Arbi ederreko saila.   Nabar hermoso. Arbitza izugarrixa egon bia dau Narbaizan. "Nabar", soilik, arbi-solo litzateke. Arbitzak arbi ugaritasuna azpimarratzen du, nolabait. Batzuetan sinonimoak dira, baina ez beti. Ik. arbí-soo.
árbola, árbolia. (a). izena. Zuhaitza.   Árbol. Ik. zúaitz.
arbóla-búru, arbóla-búrua. (c). izena. Gorakoa moztutako arbolak alboetara adarrak ateratzen dituen unea.   Copa de árbol. Arbola buruan adarrak mozte ako, ta burua eitte ako. Da aura, arbola-buru aura, korapillo asko eoten da, da aura zela tornuan bueltaka etaaten daben, txapa ori, ba an urteten dau korapillua, eitten dittu dibujo oso polittak. Martin. Intxaurrondoaren arbola-burua eta arbola-zuztarra ei dira gehien ordaintzen direnak, oso loratsuak direlako.
arbola-gerri. Ik. gerri.
arbólai, arbólaixa. (c). izena. ARBOLARI. Arboladia.   Arboleda. Ferixa-lekuan arbolaixa zuan edarra baiña bota ein juen./ San Juango arbolaira makiña bat jente etortze zan sasoe batian. Ik. zúaizti.