Hiztegia

A | B | C | D | E | F | G | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | X | Z
zerra-etxe
zésto
zerra-etxe, zerra-etxia. (d). izena. Armazón de sierra.
© Jaione Isazelaia
zerráill, -a, zerráilla, -ía. (c). izena. Cerradura. Zerraillía apurtu biar izan giñuan etxian sartzeko. /a/ berezkoaz zein gabe. Gero eta gehiago zerradura.
zerráilla-zúlo, zerráilla-zulúa. (c). izena. Ojo de cerradura.
zerrári, zerraríxa. (b). izena. Zerran lan egiten duena.   Aserrador. Oso famaua zan Berrixotako Zerraritxua.
zerrátoki, zerrátokixa. (c). izena. Serrería. Irizarren zerratokixa Ozetatik gora dago. Lehen zerratoki edo zerra zen arrunta, baina orain zerrerixa entzuten da gehiago.
zerrátu. (c). adberbioa. Zarratu.   Abigarrado. Dícese que lo están las plantas, la barba, etc. cuando surgen muy juntas, apretujadas. Batzuk patatia oso zerratu sartzen dabe, guk ez./ Illia zerratu daukazu. Irudizko zentzuetan ere entzun daiteke. Orrek gizurra zerratu esaten dau. Ant. míetz.
1. zerráu. 1. zerráu. (a). du aditza. Itxi.   Cerrar. Atiak ondo zerrau urten aurretik. Sin. itxi. tratua zerrau. esapidea. Ik. tratúa itxi. 2. zerrau. (a). aditza. Zerraz ebaki.   Aserrar. 3. zerráu, zerráua. (c). adjektiboa. Completo, -a, cerrado, -a. Ogiduna zestuakin eta albuan joate zien beste alako mantilla batekin beste lau, luto zerrauakin. Klem./ Lelengo urtian luto zerraua eruate zuan./ Erdera zerraua eitten juan./ Oso persona zerraua izan dok beti. Lutoaz, berbetaz eta pertsonaren izakeraz batik bat. ITXIxa ere entzun daiteke batzuetan. zerrau berba eiñ. (c). esapidea. Inork nekez ulertzeko moduan hitz egin.   Hablar cerrado. Estremeñuak oso zerrau eitten dabe erderaz.
2. zerráu. (b). du aditza. Zerraz ebaki, bai esku-zerraz bai bestelakoz.   Aserrar. Gure aitzak zerratzen diardue Irizarrenian. Ik. zerra.
© Jaione Isazelaia
zérrauts, zérrautsa. (b). izena. Serrín. Zerrautsa botatzen zan frontoia garbitzeko. Sin. zérrauts.
zerra-zintta, zerra-zinttia. izena. "Sierra mecánica, cinta dentada vertical." (SB Eibetno).
zerreríxa, zerrerixía. (b). izena. Serrería. Sin. zerrátoki, zerra.
zerrota, zerrotia. izena. (Eibar) Serrucho.
zertan. 1. zertan. (a). Zer egiten. Zertan hago or? . 2. zertan. (a). Nola. Zertan dago asuntua? Aurrera doia ala ez. zertatik artatik. (c). esapidea. Modu batera edo bestera. Zertatik artatik bizi biakou./ Zertatik artatik artu dabe arrastua.
zértu. (c). da-du aditza. Zera egin. Eta arek aurreko egunian markauta ipinitta zeroi nundik eiñ. Lapatzakuekin zertuta, kalkulauta Lapatzara zertzeko moduan. Klem./ Ortxe jaio ta ortxe bizi, aiketa gerria zertu arte. Eli./ Neuk e ein nittuan egun batzuk oian baiña ni bela zertu nitzan. JJp. Ik. zéra.
zértzeta, zértzetia. (d). izena. ZERZETA. anas crecca. Zarceta. Ehiztariek estimuan duten ahate-hegaztia.
zértzuk. (b). izenordaina. ZERen plurala. Eztakizu zertzuk esan zostan./ Etxera joan giñanian, ai ama! urrengo egunian baldauta. Zelako ostikarak eta, zertzuk artu giñuzen guk. Eneee! Cel.
zéru. 1. zeru, zerúa. (a). izena. Cielo. Onak zerura ta txarrak infarnura. 2. zeru, zerúa. (a). izena. Firmamento, cielo. Zerua illun-illun dago. goixan zerua ta beian lurra geldittu. (c). esapidea. Ezer gabe gelditu. zerua irabazitta euki. esapidea. Meritu handia izan zerbait egin edo jasateagatik. Orrekin amar urtian bizi izan bada, zerua irabazitta dauka. zerúra bégira égon. (b). esapidea. Gora begira egon, ezer egin gabe egon. Zerura begira egonda etxak ezebe emen. 3. zeru, zerúa. (d). izena. Palio (eliz-tresna). Prosoziñotan da etaratzen zan zerua.
© Jaione Isazelaia
zerúka, zerukía. (d). izena. Edozein lekadunen leka.   Vaina. Zerukia, emen eztok entzun izen, baiña Mondraue aldian da bai. Klem. Ia hitz galdua. Gaur egun LEKA besterik ez da ia entzuten.
zeruko katu, zeruko katua. izena. (Eibar) Oruga. Zeruko katua, tximeleta geixa. (AAG Eibes).
zestéro, zesterúa. (c). izena. Saskigilea.   Cestero. Sin. otzaragin, zaregin.